Ta sama treść – różne długości tekstu w tłumaczeniach

Które języki są najdłuższe i posiadają największy zasób słownictwa?

Aby móc odpowiedzieć na te pytania wyszukaliśmy dwa przykładowe teksty, na podstawie których chcemy porównać ze sobą wybrane języki. Pozwoli nam to z bliska przyjrzeć się zagadnieniu ilości słów i długości tekstu w tłumaczeniach na różne języki oraz pomoże w rozwiązaniu następującej zagadki – dlaczego te same treści np. w języku hiszpańskim zajmują znacznie więcej miejsca niż w języku angielskim.

Porównanie języków europejskich

Przykład nr 1: Tekst prawny

Nasz pierwszy przykładowy tekst dotyczy prawa Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Zaletą jest tu to, że jest on jednocześnie dostępny we wielu różnych językach europejskich, które z łatwością można ze sobą porównać. Nie wiemy, czy tekst został najpierw napisany w jednym języku, a następnie przetłumaczony na inne, czy został napisany równolegle w kilku językach.

Poniżej przedstawiona tabela służy wyłącznie jako przykład, ponieważ w zależności od rodzaju tekstu mogą wystąpić pewne różnice. W tłumaczeniu znaczenie ma również to, jaki język jest językiem wyjściowym.

Fiński i węgierski: mało słów, dużo liter

Z tej tabeli wynika, że w języku fińskim treść jest wyrażana za pomocą najmniejszej ilości słów; pojedyncze wyrazy składające się średnio z 7,899 liter są jednak najdłuższe. Dzieje się tak dlatego, że język fiński jest językiem aglutynacyjnym. Dla przykładu: tego rodzaju języki nie posiadają przedrostków przed rzeczownikami, wybrane słowa są przekształcane za pomocą przypadków. Różne słowa, takie jak czasowniki są dopasowywane za pomocą afiksów, aby podstawowe słowo mogło zyskać wiele liter w zależności od osoby, czasu i przypadku.

Język węgierski można śmiało porównać z językiem fińskim, ponieważ również jest językiem aglutynacyjnym. Węgierski oraz fiński są ze sobą spokrewnione – należą bowiem do języków uralskich i są częścią fińsko-węgierskiej rodziny językowej. Inne języki, jak na przykład japoński, koreański, turecki, malajski, suahili i baskijski, nie są związane z językiem fińskim i węgierskim, ale również należą do języków aglutynacyjnych.

Mimo że niemiecki nie jest językiem aglutynacyjnym, z tabeli wynika, że podąża on w tym samym kierunku, co język fiński oraz węgierski: w porównaniu z innymi językami, w tekście wykorzystuje się mniejszą ilość słów, ale składają się one za to ze stosunkowo dużej liczby liter.

Włoski, francuski i hiszpański: wiele słów, mało liter

W języku włoskim, francuskim i hiszpańskim wykorzystuje się natomiast większą ilość słów. W naszym przykładowym tekście poszczególne słowa są jednak raczej krótkie w porównaniu z innymi językami, przy średniej liczbie liter od 5,462 do 5,675.

Pod względem liczby słów angielski znajduje się pośrodku naszych języków, ma najkrótsze słowa o średniej liczbie 5,364 liter. Również całkowita długość tekstu jest najkrótsza w tłumaczeniach na język angielski. Języki romańskie – włoski, francuski i hiszpański charakteryzują się najdłuższą długością tekstów.

W przypadku tłumaczenia z języka angielskiego na język hiszpański lub francuski z reguły tekst będzie dłuższy. W naszym przykładzie tekst hiszpański lub francuski jest o 20% dłuższy od tekstu w języku angielskim. Jest to widoczne wtedy, gdy przetłumaczony tekst nagle nie mieści się w układzie graficznym. Innym czynnikiem jest tutaj szerokość liter: niektóre litery zajmują niewiele miejsca (jak np. litera „I”), w przeciwieństwie do innych (np. M lub W). W zależności od tego, których liter najczęściej używa się w danym języku, może mieć wpływ na wymagania dotyczące miejsca w układzie.

Przykład nr 2: tekst o tematyce ogólnej

Drugi przykład: rzućmy okiem na blog intercontact, który w przeciwieństwie do bardzo precyzyjnego języka prawniczego, wyróżnia ogólny, codzienny język. Nasz przykładowy artykuł na blogu został najpierw napisany po niemiecku, a następnie przetłumaczony na inne języki. Nie chodzi tutaj o tłumaczenie słowa w słowo, ale o bardziej swobodny przekład tekstu.

Na naszym blogu, z wyjątkiem języka polskiego wszystkie inne języki operują większą ilością słów niż niemiecki; jednak z wyjątkiem francuskiego, hiszpańskiego wykorzystują one mniejszą ilość znaków. Dodatkowo we wszystkich językach pojedyncze słowa zawierają średnio mniej liter niż w języku niemieckim; przy 5,195 literach angielskie słowa są średnio najkrótsze; w języku niemieckim słowo ma średnio 6,380 liter.

Wyraźnie widać, że słowa składające się na tekst prawny średnio posiadają większą ilość liter niż w tekstach na naszym blogu. Różnica ta jest szczególnie wyraźna w języku niemieckim. Tutaj słowo w tekście prawnym składa się średnio z 6,753 liter, natomiast w artykule na blogu tylko z 6,380 liter. Zależy to głównie od tego, że na blogu używamy ogólnych terminów językowych, natomiast w tekstach prawnych wykorzystywane jest specyficzne słownictwo. Właśnie w języku niemieckim zazwyczaj da się zauważyć, że im bardziej specyficzne, tym dłuższe jest dane słowo.

Mimo, że artykuł na naszym blogu został przetłumaczony z języka niemieckiego, tekst w języku angielskim jest krótszy. Natomiast tłumaczenia tej samej treści na hiszpański i francuski zajmują więcej miejsca.

W trakcie tłumaczenia język powinien zachować swój naturalny bieg

W tłumaczeniu można w pewnym stopniu uwzględnić ograniczenia przestrzenne. Jednak najlepiej jest pozwolić, aby języki poruszały się w sposób naturalny. Jest to jedyny sposób na to, aby przetłumaczony na wybrany język tekst brzmiał atrakcyjnie. Jaki sens ma tłumaczenie, które kosztuje mnóstwo czasu i pieniędzy, a ostatecznie i tak nie dotrze do klientów?

Nasze wskazówki: układ graficzny powinien zostać dopasowany, dopiero gdy tłumaczenie jest gotowe. W związku z tym tłumaczenie nie musi być na siłę wciskane w określoną formę, a słowa obce mogą być w pełni skuteczne.

___________________________

^* wartości zaokrąglone do trzech miejsc po przecinku